Türkiye’nin yazılı olmayan anayasası: Türklük Sözleşmesi

Doğum yerinizden, aksanınızdan ya da arabanızın plakasından dolayı GBT sorgulamasına maruz kalmayacağınızdan emin olabiliyor musunuz?
Ülkenin her yerinde ve her kurumunda korkusuzca ana dilinizi konuşabiliyor, ana dilinizde yüksek sesle şarkı söyleyebiliyor musunuz?
Televizyon ya da gazete haberlerinde ait olduğunuz kimlikle ilgili dışlayıcı, tahkir edici sıfatlara rastlamayacağınızdan emin olabiliyor musunuz?
Geleneksel-yöresel giysileriniz nedeniyle dışlanmayacağınızdan emin olabiliyor musunuz?
Kamu kurumlarına, hastanelere gittiğinizde aynı dili konuştuğunuz insanlarla karşılaşacağınızdan emin olabiliyor musunuz?
Etnik kimliğinizden dolayı tehlikeli ya da tehditkâr görülmeyeceğinizden, öldürülmeyeceğinizden, dayak yemeyeceğinizden, işten atılmayacağınızdan emin olabiliyor musunuz?
Dinsel inancınız dışlanmanıza neden olmayacağından emin olabiliyor musunuz?
İş başvurusu yaparken, ev kiralarken etnik kimliğiniz yüzünden reddedilmeyeceğinizden emin olabiliyor musunuz?

Bu sorulara olumlu cevap veriyorsanız, farkında olun ya da olmayın, Türklük imtiyazıyla donatıldığınız Türklük Sözleşmesi tarafından korunuyorsunuz!

“Türklük Sözleşmesi” kitabıyla, görülmeyen imtiyazları görünür kılan, farkında olunmayan bilişsel şemaları fark etmemize rehberlik eden Barış Ünlü ile çoğu zaman büyük bir doğallıkla, bilincinde olmadan, neredeyse refleksif bir şekilde ortaya konan Türklük hâlleri ve performanslarını konuşacağız.

Barış Ünlü, Türklüğü bir etnisite, vatandaşlık veya ulusal kimlik olarak değil bir “habitus” olarak tanımlıyor.  Habitus, bir kişinin hangi topluma, kültüre, gruba veya sosyal sınıfa ait olduğunu gösteren ve bakış, duruş, jest ve mimiklerle görünür biçimde bedene de yerleşen algılama, hissetme, düşünme, tutum ve davranış alışkanlıkları veya sosyal-kültürel tercih ve tavırlar birikimidir.

İşte bir habitus olarak “Türklük, Türklerin büyük çoğunluğunda gözlemlenebilen, farklı toplumsal sınıflara ve ideolojik aidiyetlere göre farklılaşsa da sınıflar-üstü ve ideolojiler-üstü benzerlikler ve ortaklıklar gösteren belli duyma, görme, algılama, bilgilenme, ilgilenme, duygulanma, tavır alma” ve dahası “belli görmeme, duymama, bilmeme, ilgilenmeme, duygulanmama halleridir”.

Türklük Sözleşmesi, Türkler ve Türkleşebilenler için, kendilerini evde, güvende ve konforlu hissetmelerine neden olan bir  imtiyazlar seti sunar. Sözleşmenin dışında bırakılan Müslüman olmayanlar ve Türkleşmeye direnen Kürtler ise, yabancı, tekinsiz ve değersizleştirilmiş bir hayata mahkûm edilerek cezalandırılırlar.

Barış Ünlü, bizleri, Türkiye’nin yazılı olmayan esas anayasasını, yani Türklük Sözleşmesi’ni tarihsel çerçevesi, işleyiş biçimleri, yarattığı imtiyazlar, zorunlu kıldığı performanslar, doğurduğu sorunlar ve karşı karşıya kaldığı kriz bağlamında büyü bozan bir aynaya dönüştürerek Türklük hallerinin üstüne tutmaya davet ediyor.

Barış Ünlü Kimdir?
1975 Konya doğumludur. Lisansını iktisat, yüksek lisansını siyaset bilimi dalında A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde (SBF), doktorasını sosyoloji alanında Binghamton Üniversitesi’nde tamamladı. 1999-2017 yılları arasında SBF’de çalıştı. Barış Bildirisi imzacısı olduğu için, 7 Şubat 2017’de 686 sayılı Olağanüstü Hal KHK’sıyla üniversiteden ihraç edilen Ünlü, 31 Ekim 2023’te görevine iade edildi.. Aralık 2019’dan bu yana Duisburg-Essen Üniversitesi’nde misafir araştırmacı olarak bulunmaktadır.