Cumhuriyet’in 100. yılında “ Yüzyıllık Apartheid” iddiasını tartışıyoruz.

Bu hafta konuğumuz Taner Akçam.

Akçam, bir buzkırıcı işlevi gören çok önemli bir tarihçi. Bugün Türkiye’de insanlar 1915’te neler yaşandığından haberdar iseler bunda Akçam’ın çok büyük emeği olduğu bir hakikattir. Akçam buzkırıcılığa devam ediyor…
Taner Akçam’ın başlığı “Yüzyıllık Apartheid” olan son kitabı yakın bir zaman önce yayımlandı. Kitapta Cumhuriyet’in temel karakterinin ‘Apartheid rejimi’ olduğu ileri sürülüyor. Daha Kurtuluş Savaşı’nın ilk döneminden (1918’den) başlayıp, günümüze değin ele aldığı yasalar, kurumlar, kurallar, kararnameler ve uygulamalar yoluyla böyle bir rejimin inşa edildiği belirtiliyor. Akçam, Türkiye’de halen yürürlükte olduğunu belirttiği Apartheid rejiminde hiyerarşik olarak üç kesim bulunduğunu söylüyor. Hiyerarşinin en üstünde Sünni Müslüman Türkler, orta kesimde Aleviler ve Türk olmayan diğer Müslümanlar ve en alt tabakada Hıristiyan ve Yahudiler.

Yüzyıllık Apartheid, Türkiye tarihinin hatırlanmak istenmeyen, karanlık yanlarını temel alan bir muhasebe metni.
Eserlerinde ortak tarihimizi eleştirel bir bakış açısıyla ele alan Taner Akçam, bu çalışmasında Cumhuriyet’in genellikle kurtuluş, kuruluş ve bağımsızlık temaları etrafında ele alınan ilk dönemini, etnik, dinsel, dilsel ayrımcılıkların kurumsallaştığı, pek çok uygulaması günümüzde de devam eden bir Apartheid rejimi olarak tartışıyor. Daha ötesi eşitlik, adalet ve özgürlük ilkeleri üzerinde yükselecek bir gelecek için bu döneme farklı merceklerle bakmamızı öneriyor.

Taner Akçam kimdir?

23.10.1953’te Ardahan’da doğdu. ODTÜ İdari İlimler Fakültesi’ni bitirdi. Dönemin gençlik hareketlerine aktif olarak katıldı. 1975 yılında yayına başlayan Devrimci Gençlik Dergisi’nin sorumlu yazı işleri müdürlüğünü yaptı. Dergideki yazılar nedeniyle 1976 yılında tutuklanarak 9 yıla yakın ceza aldı. Ertesi yıl, cezaevinden firar ederek F. Almanya’ya siyasi mülteci olarak gitti. 1988 yılında Hamburg Sosyal Araştırmalar Enstitüsünde çalışmaya başladı. 1996’da Hannover Üniversitesi Sosyoloji Bölümünde “İttihat ve Terakki Yargılamaları ve Ermeni Soykırımı” konulu doktora çalışmasını tamamladı. 2008-2022 arasında ABD Clark Üniversitesinde tarih profesörü olarak görev yaptı. Akçam, 2022 Mayıs’ından beri, Kaliforniya Üniversitesi (UCLA) Ermeni Soykırım Araştırmaları Programı direktörü olarak görev yapmaktadır. Akçam’ın Ermeni soykırımı ile ilgili çeşitli ödüller alan 10’ün üzerinde çalışması vardır. Son kitabı, “Yüzyıllık Apartheid” 2023 Aras Yayıncılık tarafından yayınlanmıştır.